De betekenis van Leo Polak

[David Bakker]

Ik kwam dit nog tegen over Leo Polak: http://www.bmgn-lchr.nl/index.php/bmgn/ ... /6399/6453

"De aanpak van Van Berkel de geschiedenis van de universiteit in oorlogstijd
niet primair als bezettingsgeschiedenis maar als universiteitsgeschiedenis te
beschouwen en vooral te waken voor oordelen die vanuit een post-Holocaustbewustzijn
zijn ingegeven levert voor de bezettingsperiode een aantal nieuwe
oordelen op. De strijd om de Kant-Gesellschaft tussen de latere NSB’er Van der
Vaart Smit en Leo Polak wordt in veel genuanceerdere termen beschreven. Polak,
die het eerste slachtoffer van de Duitsers onder de hoogleraren zou worden,
komt in dit boek als een fel en nogal onverantwoordelijk heethoofd naar voren,
die een deel van zijn tragisch lot aan zichzelf te wijten heeft. Kapteyn, de rectormagnificus
die voor Polak belastende brieven in de handen van de Duitsers
speelde, wordt hiermee gedeeltelijk vrijgepleit, al blijft Kapteyn ook volgens Van
Berkel grove nalatigheid en onzorgvuldigheid te verwijten."

[fred neerhoff]

Bovenstaand citaat betreft het boek 'Academische Illusies, De Groningse Universiteit in een tijd van crisis, bezetting en herstel, 1930 - 1950 ' door Klaas van Berkel, in 2005 uitgegeven door Bert Bakker Amsterdam.

Van Berkel is hoogleraar Geschiedenis na de Middeleeuwen in Groningen. Hij aanvaardde de opdracht van het Groningse College van Bestuur om een substantiële studie over het wel en wee van de Groningse universiteit tijdens de Tweede Wereloorlog te schrijven. Dit, opdat in 2014 bij het vierde eeuwfeest van de universiteit, een volwaardig overzicht van vierhonderd jaar academisch leven in Groningen op schrift gesteld kon worden.

Als bekend, was Leo Polak van 1928 tot zijn arrestatie door de Duitse bezetter in 1941 als hoogleraar in de wijsbegeerte verbonden aan de Universiteit van Groningen.

Van Berkel beschrijft uitvoerig de controverses rondom de persoon van Leo Polak. Enkele kwesties blijken bij het schrijven van zijn boek onopgehelderd. Van Berkel schrijft dat hij verwacht dat de dagboeken van Leo Polak (ongeveer zestig deeltjes van gemiddeld 160 pagina's) - die op het tijdstip van zijn schrijven nog ongeopend waren - daar verdere opheldering over kunnen geven. In 2011 (zes jaar na de publicatie van Van Berkel's studie) zijn de dagboeken van Leo Polak geschonken aan de bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam.

[hagenaars]

Ik heb het boek inmiddels via Boekwinkeltjes.nl besteld. Lekker goedkoop, dus 2e hands. Ik raak intussen steeds beter thuis in deze boeiende figuur. Het lijkt mij een studie waard, die dagboeken...

[Victor Onrust]

@Hagenaars: Pas maar op, straks verander je nog van mening.

[fred neerhoff]

Het lijkt mij een studie waard, die dagboeken...

Kennelijk wist Van Berkel in 2005 toch meer van die dagboeken, want hij schrijft (pag. 212) :

"Uit zijn dagboek komt hij - voorzover we daar wat van weten - namelijk naar voren als een enigszins dwangmatig 'journalist', een neurotisch persoon bijna die eeuwig ontevreden was over wat hij van zijn leven maakte en nooit de welgemoedheid of euthymia die hij zichzelf tot lijfspreuk had gemaakt, wist te realiseren. Uiterlijk was hij opgewekt en optimistisch - nog in Leeuwarden en Sachsenhausen begon hij medegevangenen filosofie te doceren - maar inwendig knaagde de onzekerheid voortdurend aan hem. Hij kwam dan ook moeilijk tot publiceren: het tweede deel van zijn proefschrift was in 1921 zo goed als klaar, maar is bij zijn leven niet meer verschenen en een ander groot werk is nooit uit zijn vingers gekomen. De vrijheid die hij zijn hele leven lang heeft gehad, leek hem wel te verlammen; hij kon alles, maar omdat hij niet hoefde te kiezen, kwam er minder uit zijn handen dan bij iemand die moet woekeren met de tijd. Het is opvallend dat Polak pas rust vond in gevangenschap, toen de vrijheid hem omtnomen was en anderen voor hem kozen. Zijn einde was tragisch, maar het heeft zijn carrière gered. "

[hagenaars]

Ik wil eerst dat boek lezen,

[David Bakker]

.
Kennelijk wist Van Berkel in 2005 toch meer van die dagboeken

Staan er nog zaken in dat boek over Leo Polak die we nog niet weten?

[David Bakker]

.

Kennelijk wist Van Berkel in 2005 toch meer van die dagboeken

Staan er nog meer interessante dingen over Polak in dat boek?

[David Bakker]

Ik heb Van Berkel gewezen op ons artikel over Leo Polak: http://hoeiboei.blogspot.co.uk/2012/04/ ... an-de.html. Hij liet weten dat erg interessant te vinden.

[fred neerhoff]

Het is zeer opmerkelijk dat in de herdenkingsbundel 'Liever een dode leeuw dan een levende hond, over de betekenis van de vrijdenker en humanist Leo Polak (1880 - 1941)', in 2011 uitgegeven door de Papieren Tijger, de auteurs Bert Gasenbeek, Leo Samama, Anton van Hooff, Homme Wedman, Hans Vink, Jan Bontje en Floris van den Berg (met medewerking van Jo Nabuurs) zich geen van allen spiegelen aan het gecorrigeerde beeld van Leo Polak zoals door Van Berkel in zijn boek uit 2005 naar voren is gebracht.

Sterker nog, in de bijgevoegde uitvoerige bibliografie door Lidie Koeneman wordt het boek van Van Berkel zelfs niet eens genoemd! Alleen Jan Bontje citeert in zijn sterk gekleurde bijdrage enkele hem welgevallige oordelen van anderen over Leo Polak uit Van Berkel's boek. Oordelen die hij dan nota bene ook nog eens her-interpreteert. En dit, terwijl hij vele andere maar hem minder welgevallige passages over Leo Polak simpelweg dood zwijgt!