Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

hagenaars

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door hagenaars »

De absolute (zuivere) rede is een concept, als zodanig bruikbaar. Niet meer dan dat *). Maar op de Wannseeconferentie, zelfs daar, was er wel een ambtenaar die tegenstribbelde. Er was geen enkele ingenieur ter plaatse overigens, de heren waren ambtenaar (jurist) of militair. De laatsten hadden de zaak (zoals dat gaat met hoge militairen.) stevig in de hand. Op bevel van de Führer, een kunstenaar.

*) Ik heb niet alle 700 pagina´s van Kant´s studie doorgeworsteld...Maar in Boek 2, hoofdstuk 3 vind je duidelijk aangegeven waarom het een concept is.
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door fred neerhoff »

Met enige versimpeling kan het jaar 1758 worden aangemerkt als het markeringspunt dat de Verlichting opsplitste in wat Jonathan Israël de Gematigde Verlichting en de Radicale Verlichting heeft genoemd (zie http://www.vrijdenkersforum.nl/forum/vi ... ?f=9&t=428) .

In dat jaar brak Denis Diderot namelijk met Jean Jacques Rousseau over de door de Academie van Dijon in 1750 opgeworpen prijsvraag of de wetenschappelijke vooruitgang zou bijdragen aan het corrumperen dan wel aan het zuiveren van de zeden.

In zijn winnende antwoord op die vraag stelde Rousseau dat de vooruitgang van de wetenschap inderdaad een ernstige vijand was van de moraal. Dit nu, ging regelrecht in tegen alles waarop Diderot zijn hoop had gezet.

Er kan daarom met recht worden gesteld dat Denis Diderot (samen met Baruch Spinoza en Pierre Bayle) de belangrijkste filosofen zijn van de Radicale Verlichting (zonder vooringenomenheid de werkelijkheid onderzoeken) terwijl de dubbelrol die Jean Jacques Rousseau speelde (eerder was hij het wèl eens met de radicale visie van Diderot) de toon heeft gezet voor de Gematigde Verlichting.
hagenaars

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door hagenaars »

Je hebt gelijk dit was een draaipunt in de geschiedenis van onze cultuur, maar Rousseau blijft natuurlijk wel van grote invloed op die cultuur. Je kunt de Romantiek niet goed verklaren zonder zijn invloed te behandelen. En omdat zijn invloed ook politiek immens was in het Frankrijk van zijn tijd ligt hij terecht in het Pantheon, terwijl anderen daar onterecht ontbreken...

(De term draaipunt is een prima metafoor, maar je zou er een boek over kunnen schrijven.)(Over de rol van wetenschap, zegen of dreiging zou je ook nog een boek kunnen schrijven.) Zie ook Dijksterhuis. https://nl.wikipedia.org/wiki/De_mechan ... ereldbeeld
David Bakker
Beheerder
Berichten: 1337
Lid geworden op: ma 28 nov 2011, 00:35

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door David Bakker »

fred neerhoff schreef:Er kan daarom met recht worden gesteld dat Denis Diderot (samen met Baruch Spinoza en Pierre Bayle) de belangrijkste filosofen zijn van de Radicale Verlichting (zonder vooringenomenheid de werkelijkheid onderzoeken)
Volgens mij vergeet je Baron d'Holbach http://www.humanistischecanon.nl/verlic ... 23___1789_. Volgens mij heeft d'Holbach de filosofie van de Radicale Verlichting veel systematischer uiteengezet dan Diderot, bijv. in zijn Système de la Nature (1770). Daarbij moet wel worden gezegd dat beide heren twee handen op 1 buik waren.
David Bakker
Beheerder
Berichten: 1337
Lid geworden op: ma 28 nov 2011, 00:35

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door David Bakker »

fred neerhoff schreef:Jonathan I. Israel maakt een productief verschil tussen de zogenaamde Radicale Verlichting en de Gematigde Verlichting, zie zijn boek "Radicale Verlichting, Hoe Radicale Nederlandse Denkers Het Gezicht Van Onze Cultuur Voorgoed Veranderden" uit 2005.
Hier iemand die dit niet productief vindt: http://www.historischnieuwsblad.nl/nl/a ... hting.html
hagenaars

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door hagenaars »

Ik ben het niet met Rob Hartmans eens. Natuurlijk heeft hij gelijk dat ook de gematigden hun rol speelden bij staatsvorming, democratisering etc. (Te veel om op te noemen...) maar kern van het proces in de negentiende eeuw bleef de radicalisering. Er zou een symposium gehouden moeten worden (Door de Vrije Gedachte.) over de woorden van Rob Hartmans en de reactie daar op van Jonathan Israel .
David Bakker
Beheerder
Berichten: 1337
Lid geworden op: ma 28 nov 2011, 00:35

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door David Bakker »

fred neerhoff schreef: Philipp Blom, de auteur van oa. het boek "Het verdorven genootschap, de vergeten radicalen van de Verlichting" uit 2010, trekt in een recent interview (NRC, vrijdag 10 oktober 2014) naar mijn mening terecht een rechte lijn van de Gematigde Verlichting naar de Holocaust en stelt tegelijkertijd vast dat de agenda van de Radicale Verlichting nog open is.
Welke agendapunten dienen nog te worden gerealiseerd?
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door fred neerhoff »

a. Radicale breuk met het transcendente (bovennatuurlijke) en b. Erkenning van de mens als dier onder de dieren (instincten en emoties zijn krachtiger dan de ratio; de mens is een irrationeel wezen).

Met het conflict tussen Denis Diderot en Jean-Jacques Rousseau inzake de invloed van wetenschap op de moraal tekent zich een splitsing af tussen de Radicalen (als Diderot) en de Gematigden (Rousseau). Daarbij deden de Gematigden concessies aan het heersende christendom, en werden tot en met Immanuel Kant de hoofdstroom binnen de Verlichting.
David Bakker
Beheerder
Berichten: 1337
Lid geworden op: ma 28 nov 2011, 00:35

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door David Bakker »

fred neerhoff schreef:a. Radicale breuk met het transcendente (bovennatuurlijke) en b. Erkenning van de mens als dier onder de dieren (instincten en emoties zijn krachtiger dan de ratio; de mens is een irrationeel wezen).

Met het conflict tussen Denis Diderot en Jean-Jacques Rousseau inzake de invloed van wetenschap op de moraal tekent zich een splitsing af tussen de Radicalen (als Diderot) en de Gematigden (Rousseau). Daarbij deden de Gematigden concessies aan het heersende christendom, en werden tot en met Immanuel Kant de hoofdstroom binnen de Verlichting.
Montesquieu wordt door Israel tot de Gematigde Verlichting gerekend. Hij was voorstander van een gemengde monarchie. In zijn 'De L'Esprit des Lois' ontwikkelde hij de gedachte van de trias politica die in de praktijk veel navolging kreeg. Echter, hij zag hierin geen rol voor het volk weggelegd. De adel zou de controlerende taak op zich nemen door zitting te nemen in het parlement. Ik vroeg me af of er Radicale denkers zijn geweest die een uitgewerkte machtenscheiding hebben bepleit waarbij het volk wel een rol speelde.
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Radicale Verlichting versus de Gematigde Verlichting

Bericht door fred neerhoff »

In 1674 wordt het Tractatus theologico-politicus (Theologisch-politiek traktaat) in Nederland verboden. Spinoza pleit hierin onder andere voor een onafhankelijke rechterlijke macht, bijna een eeuw eerder dan de Franse filosoof Charles Montesquieu dit deed, zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza
Zie ook John Locke https://nl.wikipedia.org/wiki/John_Locke_(filosoof)
Plaats reactie