Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door fred neerhoff »

hagenaars schreef:Ik vind dat we twee dingen moeten vermijden.
Let jij nu maar op jezelf.
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door fred neerhoff »

fred neerhoff schreef:Mijn kernbezwaar tegen Dawkins is dat hij de ware aard van religie miskent. Zou hij die wèl onderkend hebben, dan zou hij religie niet vergeleken hebben met een kwaadaardig virus dat onschadelijk gemaakt kan en moet worden. Zijn dogmatische analyse van 'het kwaad' heeft de zaak van het atheïsme geen goed gedaan.

Verder vind ik Dawkins een schijnheilige angsthaas omdat hij niet volmondig het bestaan van de Abramistische god durft te ontkennen maar een (zogenaamd wetenschappelijke) slag om de arm houdt.
Intussen vond ik m.i. de beste definitie van "religie" tot nu in het klassieke en toonaangevende werk van William James, 'De varianten van religieuze ervaring, Een onderzoek naar de menselijke aard', 1902, 1963, 1995.

Nadat James institutionele religie heeft onderscheiden van persoonlijke religie, schrijft hij over het laatste (pag.21): "de gevoelens, handelingen en belevingen van individuele personen in hun eenzaamheid, voorzover zij overtuigd zijn in relatie te staan tot hetgeen zij voor het goddelijke houden".

Waarin hij de term 'goddelijk' zeer ruim interpreteert als 'alles wat het meest oorspronkelijk is en het meest omvattend en waar, waarmee zijn korte definitie van religie wordt (pag.23): "iemands religie kan worden geïdentificeerd met zijn houding, van welke aard ook, tegenover hetgeen hij voelt als de grond-waarheid."

De bron van religieuze ervaringen ligt dus bij het gevoel, en niet bij het intellect.

Ook is duidelijk dat religie iets universeel menselijk is.

Atheïsten zetten zich intellectueel schaakmat als zij ten strijde trekken tegen religie, in plaats van tegen de uitwassen van godsdienst (als een van de vele uitingen van religie).

Mijn eerdere definitie legde de nadruk op de oorsprong van religie als de (biologische) respons op existentiële angst. Dat laatste betwijfel ik momenteel. Zie ook viewtopic.php?f=14&t=29&start=40#p10567
David Bakker
Beheerder
Berichten: 1337
Lid geworden op: ma 28 nov 2011, 00:35

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door David Bakker »

fred neerhoff schreef:. Mijn eerdere definitie legde de nadruk op de oorsprong van religie als de (biologische) respons op existentiële angst. Dat laatste betwijfel ik momenteel. Zie ook viewtopic.php?f=14&t=29&start=40#p10567
Het voordeel van deze definitie is dat die duidelijk is. De definitie van William James is wat vager en gaat meer over het gedrag c.q. de respons. Beide definities lijken elkaar aan te vullen.

NB. Dawkins spreekt ook over "De armoede van het agnosticisme".
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door fred neerhoff »

Gisteren bezocht ik een bijeenkomst, georganiseerd door het KNAW en de NRC rondom het thema 'Is er ruimte in de wetenschap voor religie?'

Deelnemers aan de discussie waren:

Mladen Popovic, godsdienstwetenschapper en kenner van de Dode Zee-rollen: (cultureel)christelijk
Heino Falcke, radioastronoom en zwartegaten-fysicus: in de ban van het christendom
Ronald Plasterk, bioloog en oud-minister: scepticus

Het viel mij op dat er gedurende de (levendige) discussie tussen de drie bovengenoemden in het geheel geen behoefte bestond aan een handzame definitie van wat "religie" nou eigenlijk is (onuitgesproken bleek er consensus over de betekenis van religie als "geloof").

Falcke uitte zich nog het meest kinderachtig met zijn geborneerdheid jegens de christelijke Bijbel, Popovic bleek veel liberaler en zag (joods-christelijke) religie toch voornamelijk als een cultureel fenomeen, terwijl Plasterk het verschil tussen religie en wetenschap benadrukte als het verschil tussen een open en een gesloten levensbeschouwing. Verder manifesteerde hij zich als een pragmaticus door vrijheid van religie te bepleiten totdat er vanuit religieuze hoek waarheidsclaims werden gedaan die in tegenspraak zijn met de empirie.

Na vragen uit het publiek benadrukte de godsdienswetenschapper Popovic dat er niet 1 algemeen geaccepteerde definitie van religie bestaat. Hij suggereerde zelfs de onmogelijkheid van zo'n definitie. Ik denk dat hij zich daarbij onvoldoende besefte hoezeer het christendom religie geannexeerd heeft.

M.i. is het een disgrace dat een godsdienstwetenschapper van het kaliber van Popovic zo weinig aandrang voelt om tot een heldere en handzame definitie van "religie" te komen.
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door fred neerhoff »

David Bakker schreef:
fred neerhoff schreef:. Mijn eerdere definitie legde de nadruk op de oorsprong van religie als de (biologische) respons op existentiële angst. Dat laatste betwijfel ik momenteel. Zie ook viewtopic.php?f=14&t=29&start=40#p10567
Het voordeel van deze definitie is dat die duidelijk is. De definitie van William James is wat vager en gaat meer over het gedrag c.q. de respons. Beide definities lijken elkaar aan te vullen.
Verder las ik nog in het boek van William James (pag. 331) dat alle religies (ik vermoed dat hij de gevestigde religies bedoelt) een bevrijdingsgevoel gemeenschappelijk hebben, welk gevoel bestaat uit 2 gedeelten: 1. een gevoel van onbehagen en 2. de opheffing daarvan. Deze kenmerken komen overeen met mijn eerdere definitie: respons op existentiële angst.
David Bakker
Beheerder
Berichten: 1337
Lid geworden op: ma 28 nov 2011, 00:35

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door David Bakker »

fred neerhoff schreef:Verder las ik nog in het boek van William James (pag. 331) dat alle religies (ik vermoed dat hij de gevestigde religies bedoelt) een bevrijdingsgevoel gemeenschappelijk hebben, welk gevoel bestaat uit 2 gedeelten: 1. een gevoel van onbehagen en 2. de opheffing daarvan. Deze kenmerken komen overeen met mijn eerdere definitie: respons op existentiële angst.
Je zat dus op het goede spoor. De respons op existentiële angst kan m.i. echter een zeer breed scala aan zingevingsactiviteiten behelzen: een geloof belijden, vrijwilligerswerk doen, de bio-industrie bestrijden, een politieke ideologie aanhangen, filosoferen etc..
hagenaars

Re: Richard Dawkins in de ban van bijgeloof

Bericht door hagenaars »

Inderdaad. Je kunt het fenomeen, het begrip religie op verschillende wijzen gebruiken bv. als een psychologisch fenomeen, zoals Neerhoff in navolging van Wiliam James, maar het is ook mogelijk te kijken naar de maatschappelijke functie of de politieke, een fijn en ruim begrip, religie...
Plaats reactie