Daniel Dennet ziet ze vliegen

[hagenaars]

Jawel, we hadden het over het boek ´De Toekomst der Religie´ en jij vond dat hij zich er met een ´Jantje van Leien´ van afmaakte en zijn onderwerp slecht en eenzijdig beschreef, we waren het eens over het verschijnsel ´religie´, Simon, jij en ik. Een universeel voorkomend fenomeen . (Wat zeg je nou Lex, fenomeen...)

[fred neerhoff]

we hadden het over het boek ´De Toekomst der Religie´

Dat boek van Vestdijk heb ik niet gelezen. En nog eens: niet Vestdijk, maar religie is het onderwerp. Ik reageerde slechts op het door jou aangehaalde boek fragment.

[Berre]

Volgens mij is religie aangeboren: onwetendheid, begeerten en angst voor het onbekende is de werkelijke bron voor alle bijgeloof en zingeving.

Onwetendheid is aangeboren. Geen nood, die "kennis" wordt daarna wel opgelepeld (helaas meestal doorspekt met een flinke portie religie) en dan gaat het meteen fout. Het nest waarin je geboren wordt bepaalt welke religie je later aanhangt; van keuzevrijheid is geen sprake, een kind is weerloos. Indoctrinatie dus. En daar kom je moeilijk weer vanaf. Hangt ervan af hoe gesloten, fanatiek en machtig je religieuze omgeving is. Voor velen is het echt geen optie om bruggen om te blazen, familie vaarwel te zeggen en de ingehamerde denkbeelden te verloochenen.
Zelfs al zou je dat als kind wensen, je hebt gewoon niet de mogelijkheid om zelf je school te kiezen, laat staan te betalen. En er is de angst voor de uitsluiting. Ik zag onlangs een schooluitstap van orthodoks joodse kinderen. Die stonden als robotten in de trein met hun gebedenboekjes te reciteren. Aan hun lichaamstaal en gelaatsuitdrukking kon je zien dat ze geen benul hadden van de teksten die ze aframmelden. Dat beeld maakte me als vrijdenker acuut moedeloos. Zoveel verkwist talent, zoveel mentale onderdrukking en geen enkele mogelijkheid om er ooit aan te ontsnappen. Als je daarna een documentaire ziet over de joods-palestijnse gewapende conflicten is meteen alles duidelijk. Religie is apartheid wat tot conflict en geweld moet leiden. Indoctrinatie is een misdaad tegen de mensheid.
Elke religie is ooit als een sekte begonnen en daar dragen ze nog steeds de kiemen van. Het zijn uitzonderingen die daaruit kunnen ontsnappen.
Maar er is hoop. Kennis wordt steeds makkelijker toegankelijk; helaas (nog) niet voor iedereen. Vroeger was er de school, de kerk, de vereniging, de krant, de radio, en later de TV, al dan niet gecensureerd. Nu is er het internet en daar staat geen enkele rem meer op. Wie er toegang toe heeft kan bijvoorbeeld binnen enkele ogenblikken alle tegenstrijdigheid in de bijbel netjes gepresenteerd terug vinden en er zijn conclusies uit trekken. De informatisering van de massa is een langzaam proces. Maar het komt, het komt! Vandaar dat ik het prachtige initiatief van Google toejuich om met satellietverbindingen het internet tot in het donkerste gat van Afrika en de meest afgelegen streken van Azië te brengen (voor wie het zal kunnen betalen). Kennis is macht!

[fred neerhoff]

Onwetendheid is aangeboren. Geen nood, die "kennis" wordt daarna wel opgelepeld.

De mens zal altijd in het ongewisse blijven omtrent de eerste oorzaak van zijn bestaan. Deze existentiële onzekerheid is fundamenteel omtrent de staat waarin de mens verkeert en zal nooit kunnen worden weggenomen.

De grondlegger van de kwantumfysica Max Planck bracht deze fundamentele onzekerheid onder woorden door te stellen dat de mens nooit het ultieme raadsel van de natuur zal kunnen oplossen doordat wij zelf deel uitmaken van de natuur en dus onderdeel vormen van het raadsel dat we proberen op te lossen.

Verder is er een duidelijk onderscheid tussen godsgeloof enerzijds en religie anderzijds.

[David Bakker]

De mens zal altijd in het ongewisse blijven omtrent de eerste oorzaak van zijn bestaan. Deze existentiële onzekerheid is fundamenteel omtrent de staat waarin de mens verkeert en zal nooit kunnen worden weggenomen.

De grondlegger van de kwantumfysica Max Planck bracht deze fundamentele onzekerheid onder woorden door te stellen dat de mens nooit het ultieme raadsel van de natuur zal kunnen oplossen doordat wij zelf deel uitmaken van de natuur en dus onderdeel vormen van het raadsel dat we proberen op te lossen.

Verder is er een duidelijk onderscheid tussen godsgeloof enerzijds en religie anderzijds.

Het feit dat we de eerste oorzaak niet weten is toch geen verklaring voor religie als zijnde aangeboren?

Versta je onder godsgeloof hetzelfde als godsdienst of eerbetoon aan god, begrippen die je eerder hanteerde?

[fred neerhoff]

Het feit dat we de eerste oorzaak niet weten is toch geen verklaring voor religie als zijnde aangeboren?

Religie an sich is natuurlijk niet aangeboren, maar de neiging daartoe wel. Zingeving (de bron van religie) compenseert onzekerheid.

Versta je onder godsgeloof hetzelfde als godsdienst of eerbetoon aan god, begrippen die je eerder hanteerde?

Nee, maar beiden veronderstellen het bestaan van een god. En niet alle religie impliceert zo'n god.

[David Bakker]

Religie an sich is natuurlijk niet aangeboren, maar de neiging daartoe wel. Zingeving (de bron van religie) compenseert onzekerheid.

En wat heeft dat met de eerste oorzaak te maken?

[

Nee, maar beiden veronderstellen het bestaan van een god. En niet alle religie impliceert zo'n god.

Je maakt onderscheid tussen:
godsdienst en religie
godsgeloof en religie
eerbetoon aan god en religie

Waarom al deze nuances?

[fred neerhoff]

En wat heeft dat met de eerste oorzaak te maken?

Dat is de grote onbekende die onzekerheid en angst initieert.

Je maakt onderscheid tussen:
godsdienst en religie
godsgeloof en religie
eerbetoon aan god en religie

Waarom al deze nuances?

De neiging tot religie is aangeboren (angstreductie) en die tot godsdienst niet. Godsdienst is een niet noodzakelijke manifestatie van religie. "Ietsisme" is een andere manifestatie, het New Age en spiritualiteit gebabbel eveneens.

Volgens dezelfde redenering zou je dogmatisch atheïsme (wetenschappelijk eveneens een onhoudbare positie) of leerstellig humanisme ook als religieuze manifestaties kunnen opvatten.

In het algemeen: het verdwijnen van de ene religieuze manifestatie initieert vanzelf een andere religieuze manifestatie.

[hagenaars]

Het is zeker waar dat er een basis is voor religie, namelijk de existentiële onzekerheid die we allen kennen. De atheïsten verschillen met hun reactie echter fundamenteel van de gelovigen. De een meer de ander minder bouwt op deze onzekerheid een bouwwerk van dogma´s en schijnzekerheden. Hele boekwerken worden volgeschreven op deze basis.
De angst wordt bovendien vaak uitgebuit en mensen worden zo ongelukkig gemaakt. Ik vind dat ook bij onzekerheid de meest eenvoudige en cultureel transparante levensstijl de voorkeur verdient, niet omdat atheïsme te bewijzen zou zijn, maar omdat het in zijn eenvoud en soberheid het meeste vertrouwen verdient. Hetzelfde geldt al evenzeer voor het humanisme zoals dat in Nederland bv. in Het Humanistisch Verbond wordt uitgedragen. Wees jezelf en neem zelf verantwoordelijkheid voor jouw besluiten. Dat is kort samengevat de leer van Anton Constandse en Jaap van Praag en vele anderen.

[David Bakker]

En wat heeft dat met de eerste oorzaak te maken?

Dat is de grote onbekende die onzekerheid en angst initieert.

De meeste mensen die onzeker en angstig zijn hebben nog nooit nagedacht over de eerste oorzaak. Mensen hebben in het algemeen houvast nodig in het leven. Dat heeft volgens mij niks met de eerste oorzaak te maken.