Directe democratie volgens Van den Enden (1665)

[fred neerhoff]

Franciscus van den Enden (1602 - 1674) verwierf zijn bekendheid voornamelijk als leraar Latijn van Spinoza. Maar daarnaast was Van den Enden ook theoloog, politiek filosoof, medicus, kunsthandelaar en politiek activist. Verder was Van den Enden een uitgesproken atheïst en een radicaal criticus van het bestaande regentensysteem.

Wegens betrokkenheid bij een samenzwering tegen Lodewijk XIV werd Van den Enden in 1674 opgehangen op de Place de la Bastile.

In zijn pamflet 'Vrije Politieke Stellingen' uit 1665 (waarvan het auteursschap pas in 1971 door Marc Bedjai en onafhankelijk van hem in 1990 door de Spinoza kenner Wim Klever was ontdekt!) verdedigt Van den Enden de radicale politieke stelling dat directe democratie de enige doelmatige vorm van staatkundige organisatie is.

Van den Ende's model van directe democratie verwijst naar de Romeinse geschiedschrijver Tacitus (56 - 117) die over de directe democratie zoals die in twaalfde eeuw voor het begin van onze jaartelling in de stadsstaat Athene was gevestigd schrijft: " Over kleine zaken beraadslagen en beslissen de ministers, over de grotere en meer belangrijke zaken beraadslsagen en beslissen allen, met dien verstande evenwel dat al die zaken waarover het volk het laatste woord heeft, ook door de ministers worden behandeld".

Van de Ende's sociale gelijkheidsbeginsel was vooral in het licht van de vigerende politieke theorieën van Plato, Aristoteles, Cicero, de broers De la Court en Hobbes - met Machiavelli en vooral Spinoza als positieve uitzonderingen - een radicale breuk met het verleden.

De directe democratie zoals die door Van den Enden in zijn 'Vrije Politieke Stellingen' werd gepropageerd stond dan ook in schril contrast met het autoritaire regentendom van zijn tijd en is ook een veel radicalere vorm van democratie dan de huidige vertegenwoordigende democratie waarin het volk eens in de zoveel jaren stemt op partijgebonden regenten.

Referenties

1. Franciscus van den Enden, 'Vrije politieke Stellingen', met een inleiding van Wim Klever, Uitg. Wereldbibibliotheek, 1992.
2. Wim Klever, 'Directe democratie' inclusief hertaalde en toegelichte 'Vrije Politieke Stellingen'(1665), Uitg. Vrijstad, 2007.

[David Bakker]

Ik heb het werk van Van den Enden niet gelezen maar kunnen we hier spreken over een vrijdenker van formaat?

[hagenaars]

Ja, maar hij beschrijft een wereld die niet meer bestaat. (We leven inmiddels in een tamelijk ingewikkeld en wel erg groot dorp.)

[Frans van Dongen]

Als hij voor directe democratie is, ben ik het met hem eens.

Maar ik weet van van den Enden alleen maar, dat hij atheïst was, politiek aktief en leraar van Spinoza.

Ik weet bijvoorbeeld niet, wat hij onder Diecte Democratie verstond.

Ik versta eronder dat we dmv Internet allemaal (virtueel) in het parlement gaan zitten. Kunnen we de Tweede Kamer afschaffen onder het motto van: macht aan de burgerij in plaats van aan de elite van 1,5 %.

Volgens mij is dat trouwens de enige manier, om van de overstelpende regelgeving en ambtenaren/politici af te komen.
Als je het aan hun overlaat, blijven ze voor eeuwig zitten.

[hagenaars]

Grappig *), kun je mij zeggen hoe 'het volk' de problemen in de zorg oplost, de gevangenissen saneert of de Bulgaarse uitkeringen beperkt? (Soms is hier en daar een regeltje wel nuttig. Men zegt wel dat de problemen in bv. Afrika nu juist het gevolg zijn van het ontbreken van regels, waardoor bv. de eigendom niet geregeld is.)

Je herinnert je vast nog wel de problemen met Griekenland, toch een beschaafd Westers land. Daar ontbrak een functionerend kadaster. Fukuyama schreef een prachtig boek 'Trust' over de gewichtige rol van vertrouwen dat nodig is om zaken te doen. http://www.amazon.com/Trust-Social-Virt ... 0684825252

*) http://nl.wikipedia.org/wiki/Utopia_(boek)

[Frans van Dongen]

Grappig *), kun je mij zeggen hoe 'het volk' de problemen in de zorg oplost, de gevangenissen saneert of de Bulgaarse uitkeringen beperkt?

Kun jij mij zeggen, hoe de huidige 'regering' deze problemen gaat oplossen ?
Ze hebben geen idee Lex; en dat weet je net zo goed als ik. Je kunt het dagelijks in de krant lezen. Rutte heeft geen idee, hoe hij de crisis gaat aanpakken. Hij wacht gewoon af. Nou, dat kunnen wij ook (virtueel in het parlement).

Je herinnert je vast nog wel de problemen met Griekenland, toch een beschaafd Westers land. Daar ontbrak een functionerend kadaster.

Nee, daar ontbrak Directe Democratie !

[hagenaars]

Het punt is dat de regering de problemen wel denkt op te lossen. " Het volk" denkt zelfs dat niet, is ook nergens voor verantwoordelijk. Jij en ik (het volk) hebben niet voor een regeringsverklaring en voor wetten getekend, het kabinet wel.
Ik denk dat de regering wel een reêele bijdrage aan de oplossing kan bieden..., overigens.

Nou, ik denk zelf dat er in Griekenland iets teveel aan directe democratie bleef.

[Frans van Dongen]

Het punt is dat de regering de problemen wel denkt op te lossen. "

Waarom doen ze dat dan niet ?

Het volk" denkt zelfs dat niet, is ook nergens voor verantwoordelijk.

Onzin ! Het volk (jij, ik en al die anderen) zijn zelfs eindverantwoordelijke ("Power to the people"); vandaar dat ik voor Directe Democratie ben.

Jij en ik (het volk) hebben niet voor een regeringsverklaring en voor wetten getekend, het kabinet wel.

Zie boven

Ik denk dat de regering wel een reêele bijdrage aan de oplossing kan bieden...,

Waarom doen ze dat dan niet ? Ze staan toch volkomen machteloos tegenover bijvoorbeeld de crisis !

Nou, ik denk zelf dat er in Griekenland iets teveel aan directe democratie bleef.

Kan niet. Er is nog nooit ergens DD geweest; ook niet in Griekenland. DD kan dus nooit de oorzaak van de problemen zijn geweest. De parlementaire vertegenwoordigende democratie natuurlijk wel. Natuurlijk zijn de problemen in Gr, maar ook in Ned, veroorzaakt door de Vertegenwoordigende D; dat kan toch niet anders !

Waarom hou je vol, dat 1,5 % van de burgers het beter weet dan de rest ?
Waarom hou je vol, dat 1,5 % van de bevolking alle macht moet hebben en rest (98,5% !) niks ?

Heb je een hekel aan democratie ?

[hagenaars]

Ik zal kort proberen te antwoorden. Je bent waarschijnlijk een utopist, maar er is toch geen sprake van dat jij en ik een oplossing voor de zorg voor bv. ouden van dagen zouden kunnen leveren? Daar is immers veel belastinggeld voor nodig en dat moet netjes beheerd en zorgvuldig uitgegeven. Zulke dingen kunnen jij en ik niet zomaar. De crises die we doormaken (Banken, euro, begroting en financiering) zijn moeilijk te analyseren, moeilijk te beheersen en ook nog mondiaal van karakter. Het (Nerderlandse) volk kan daar weinig aan doen, de regering samen met partners mogelijk wel...
Het ontbreken van een werkende onroerendgoed boekhouding maakt het uitoefenen van eigendomsrechten bezwaarlijk, Grieken zijn ook nauwelijks te bewegen geweest tot het betalen van belasting, dat maakt regeren ook al lastig, gelukkig gaat het nu onder de Troika een beetje beter. (The tripartite committee led by the European Commission with the European Central Bank and the International Monetary Fund, that organised loans to the governments of Greece, Ireland and Portugal and Cyprus. See European sovereign debt crisis.Wikipedia.)

Het "volk" als zelfstandige factor speelt geen enkele positieve rol. Helaas.

Directe democratie is een soort geloof...

Ik? Een hekel aan democratie? Welnee. Het misverstand ontstaat bij populisme. Populisme lijkt mij geen oplossing voor genoemde problemen te bieden, utopie evenmin. Het volk is bovendien grillig en wispelturig.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Utopist

[hagenaars]

We zijn nu wel erg ver verwijderd van de oorspronkelijke 'topic', maar vandaag las ik (Ik had toch niets te doen...) in het nieuwste boek van Jutta Chorus Beatrix Dwars door alle weerstand heen. Een prachtboek! Ik zal het later hier nog wel eens bespreken.*)
Daarin over het volk: " Een dier dat je nooit helemaal kunt doorgronden, laat staan temmen."

Ware en wijze woorden...

*) Niets liet Beatrix aan het toeval over in de dertig jaar dat zij koningin was. ‘Géén affaires’, was haar streven. Ze was vlijtig en neutraal en zorgvuldiger dan haar moeder. Haar enige zorg was het land, het ego kwam op de tweede plaats.
Totdat in 2002 de jaren van verdriet en zorg aanbraken. Een golf van populisme overspoelde het land en leidde tot de eerste politieke moord in haar regeerperiode. Prins Claus overleed. Haar nichtje Margarita en haar zoon Friso brachten het koninklijk huis in diskrediet. In 2004 overleden haar beide ouders en onthulde prins Bernhard postuum het bestaan van twee buitenechtelijke dochters. ‘Een doodzonde’, oordeelde Beatrix bitter over haar vader. En over haar eigen rol zei ze: ‘Ik kan niet veel goed meer doen in dit land.’