Anton Constandse versus Leo Polak

fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door fred neerhoff »

In het Interbellum werden voorstellen over eugenica (rasverbetering door seksuele teeltkeus) onder sociaal-democraten breed gedragen, zie daarvoor bijvoorbeeld : http://www.onvoltooidverleden.nl/index.php?id=188 . En ook Leo Polak speelde met zijn voorstellen in zijn 'Sexuele Ethiek' uit 1936 over morele selectie de nazi's rechtstreeks in de kaart.

Maar er was natuurlijk ook oppositie. Bijvoorbeeld uit de hoek van vrijdenkers als Anton Constandse. Zie bijvoorbeeld het citaat

“Feitelijk is de gehele theorie inzake rasverbetering ontleend aan de kennis der dierenwereld en niet aan die der mensen-maatschappij, en beschouwen de leiders het volk, zoals een veefokker zijn gedierte. Daarbij komt het aan op de kwantiteit en niet op kwaliteit of op karakter. Men heeft vee nodig, géén mensen, en verlaagt daarom de sociologie tot zoölogie.”

uit Anton Constandse, 'Europa’s ondergang in bijgeloof en fascisme', De Albatros, Den Haag(1934)
Laatst gewijzigd door fred neerhoff op za 28 apr 2012, 08:48, 1 keer totaal gewijzigd.
hagenaars

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door hagenaars »

Grappig die politieke tegenstelling tussen Anton Constandse en Leo Polak. De heren waren immers nauw verbonden in hun strijd (juist ook politiek) voor behoud en versterking van democratie. Ik zal hier later deze week het onlangs uitgekomen boekje onder de malle titel " Liever een dode leeuw dan een levende hond" bespreken *), maar kan de geïnteresseerde bezoeker van dit forum zeker aanbevelen het boekje in te zien. het geeft antwoord op de vele vragen die er rond Leo Polak zijn gerezen. Het begint er bv. al mee dat veel auteurs het begrip eugenetica verwarren en verengen met het antisemitisme in de praktijk en ruimer de waandenkbeelden die in Nazi Duitsland bv. door Alfred Rosenberg werden verspreid, zie bv. Irvin. D.Yalom Het raadsel Spinoza.

*)Bert Gasenbeek (red) http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=b ... A64eFvfMPg
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door fred neerhoff »

Het is tekenend voor de humanistische verwarring binnen De Vrije Gedachte dat hun voorzitter Anton van Hooff samen met Leo Samama van de Leo Polak Stichting in onderhandeling is met de Rijksuniversiteit Groningen om een bijzondere vrijdenkersleerstoel onder de naam van de uitgesproken moralist Leo Polak in te stellen. Zie onderstaand citaat uit een recent vergaderstuk van De Vrije Gedachte:

"8. bijzondere leerstoel Leo Polak
De voorzitter bracht beweging in de zaak van de bijzondere leerstoel. Door intensief contact met Anne-Ruth Mackor van de RUG en Leo Samama van de Leo Polak Stichting werd de Groningse rechtenfaculteit bereid gevonden zo’n leerstoel onder te brengen. Op het eind van het verenigingsjaar moest nog worden voldaan aan de voorwaarde van een aparte stichting en bewijs van financiële soliditeit. Het laat zich aanzien dat de leerstoel in 2012 zijn beslag kan krijgen.
"

Zou de verwarring binnen De Vrije Gedachte over de betekenis van het Vrijdenken niet zo allesoverheersend zijn, had die vereniging dan niet vanzelf de uitgesproken Vrijdenker Anton Constandse als naamgever van die vrijdenkersleerstoel gekozen?
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door fred neerhoff »

hagenaars schreef: Ik zal hier later deze week het onlangs uitgekomen boekje onder de malle titel " Liever een dode leeuw dan een levende hond" bespreken *), maar kan de geïnteresseerde bezoeker van dit forum zeker aanbevelen het boekje in te zien.
Ik citeer hieruit ( blz. 51):

Op de eerste plaats had Polak moeite met het toenemende politiek gemotiveerd activisme uit naam van de Vrije Gedachte, in verband met de opkomst van het fascisme. Dit politiek activisme zou zij moeten laten varen, ten gunste van wetenschappelijke en wijsgerige voorlichting door geleerden van naam.

Hieruit blijkt duidelijk het fundamentele verschil van inzicht in het ware gezicht van de nazi-ideologie tussen Leo Polak enerzijds en Anton Constandse anderzijds. Daar waar Leo Polak zich afkeerde van het politiek gemotiveerde activisme, riep Anton Constandse daar juist toe op. Zie ook 'Anton Constandse, Leven tegen de stroom in', Gasenbeek e.a. (red), 1999.
Laatst gewijzigd door fred neerhoff op za 28 apr 2012, 21:09, 1 keer totaal gewijzigd.
hagenaars

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door hagenaars »

Het activisme heeft niet geholpen, stellen we vast. Eigenlijk hielp maar één ding: de Russische en Amerikaanse inzet en de standvastigheid van Churchill. Leo Polak zat politiek inderdaad anders in elkaar dan Anton Constandse, zoals we weten.Wat deze politieke strijd met de vraag hoe die vrijdenkersleerstoel zou moeten heten, mij ontgaat het,,,
Ik beschouw Leo Polak en Anton Constandse niet als politieke opponenten. Bepaald niet.
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door fred neerhoff »

Het belangrijkste inhoudelijke verschil tussen beiden: Leo Polak was een uitgesproken moralist, terwijl Anton Constandse het prototype van een Vrijdenker was.

Hun filosofische verschil komt goed tot uiting in hun appreciatie van Spinoza en Kant. Daar waar Constandse Spinoza's naturalistische filosofie inhoudelijk onderschreef, verwierp Polak die op bijna alle hoofdpuntenten. Hun beider (geheel verschillende) visies kunnen goed vergeleken worden omdat zowel Constandse als Polak die in 1933 apart van elkaar publiceerden. Verder had Anton Constandse niets met de moralistische leerstelligheid van Kant, terwijl Leo Polak zich juist door hem liet inspireren.

In feite is de enige inhoudelijke bijdrage van Leo Polak tot het Vrijdenken dat hij een autonome moraal propageerde en een (bijbelse) gebodsmoraal afwees. In dit opzicht verschilde hij niet van Anton Constandse. Maar het vrijdenken van Anton Constandse had een veel bredere scoop dan alleen de moraal; Constandse was vooral ook een scherp commentator van de internationale politiek.

Nog een verschil: Leo Polak sprak in een gezwollen academisch jargon, terwijl Anton Constandse opviel door zijn toegankelijke taalgebruik.
hagenaars

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door hagenaars »

Een paar woorden als antwoord: tegen fascisme, gepaard aan expansie en dat was Hitler cs., helpt maar één ding, namelijk oorlog. Zowel Anton als Leo hebben dat, de een later de ander vroeger moeten inzien. Steinmetz had toch gelijk: http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=s ... m9U-w-fLXg
hagenaars

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door hagenaars »

Vrijdenkers allebei, moralisten overigens ook, dat is mijn stelling. Ik werk, zoals gezegd, aan een boekbespreking over die dode leeuw en die levende hond. http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=l ... GNscJGatWQ
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door fred neerhoff »

Mij lijkt het nuttiger als je nu eindelijk eens volledige openheid van zaken geeft over je betrokkenheid bij de aanvraag van die bijzondere Leo Polak leerstoel.

Wie is de initiatiefnemer? Leo Samama als voorzitter van de Leo Polak Stichting of jij als oud-voorzitter van De Vrije Gedachte? Welke rol speelde het Humanistisch Verbond? En waarom een Leo Polak leerstoel in plaats van bijvoorbeeld een Anton Constandse leerstoel?
fred neerhoff
Berichten: 4560
Lid geworden op: di 13 dec 2011, 09:55

Re: Anton Constandse versus Leo Polak

Bericht door fred neerhoff »

Aan Hagenaars:

In een vorig bericht vertelde je dat jijzelf – toen nog als voorzitter van De Vrije Gedachte - het initiatief tot die Leo Polak leerstoel hebt genomen. En vervolgens zou Peter Derkx van de Universiteit voor Humanistiek her en der zijn gaan sonderen tot hij beet had bij de Universiteit van Groningen.

Vraag 1.: Weet je wel zeker dat het idee van die leerstoel helemaal spontaan bij jou opgekomen is? En niet door iemand anders is gesuggereerd? Want waar kwam die inspiratie tot dat idee dan vandaan? Je hebt immers duidelijk aangegeven dat je nog geen tijd had gevonden om je in Polak’s werk te verdiepen?

Vraag 2.: Kende je indertijd het artikel http://www.dbnl.org/tekst/_gid001198201 ... 1_0020.php door Anton Constandse in de Gids van 1982?
Plaats reactie