De betekenis van Leo Polak

[David Bakker]

Voorts vraag ik me af waarom Leo Polak direct na WOII zo werd geëerd door humanisten (en vrijdenkers). Is dat:

a) uit een soort schuldgevoel over het lot van de joden;
b) het gedachtegoed van Leo Polak sprak humanisten aan;
c) het zou de bereidwilligheid tot het geven van financiële steun aan humanistische instellingen door de weduwe van Leo Polak vergroten;
d) een combinatie van bovengenoemde factoren;
e) of a tot en met d is onzin.

[fred neerhoff]

De redevoering was op 29 december 1932 en werd in 1933 uitgegeven.

Klopt. Inmiddels heb ik die uitgave aangeschaft.

[fred neerhoff]

Ik probeer duidelijkheid te krijgen over Leo Polak. Dat is nodig want de humanistische geschiedschrijving is nogal bevooroordeeld en soms onzorgvuldig.

En vooral ideologisch gekleurd! Dat lijkt mij nog het grootste obstakel.

Er schijnt binnen De Dageraad een soort tegenstelling (conflict) te zijn geweest tussen de moralist Leo Polak en "hardcore" atheisten als Hoving en Constandse. Hoe zit dat precies?

Wat mij betreft is het helder dat Leo Polak toch in de eerste plaats een moralist was. Nederland is het land van koopmannen en dominee's; kent nauwelijks een filosofische traditie.

Anton van Hooff schrijft dat Polak lid was van het Comite van Waakzaamheid van Anti-Nationaal-Sociaallistische-Intellectuelen. Is dat zo?

Ja, het viel mij ook direct op dat Van Hooff geen enkele bron vermeldt.

Hoe is Polak in 1941 (nog voor de Wannsee conferentie) nou precies om het leven gekomen? Van Hooff vermeldt in genoemd boekje dat Polak vermoord is het concentratiekamp Sachsenhausen. Elders wordt in het boekje longontsteking en hartstilstand als doodsoorzaak genoemd. Wikipedia vermeldt: "Op 9 december 1941 overleed hij, daags na een darmbreukoperatie, door fysieke uitputting bij het sjouwen van stenen." Voor alle duidelijkheid, de nazi's waren in elk geval verantwoordelijk voor zijn dood.

Van Hooff cs. laden de verdenking op zich dat zij de doodsoorzaak van Leo Polak voor hun eigen ideologische doel misbruiken.

Hoe moeten de omstandigheden die leiden tot zijn arrestatie geduid worden, ik bedoel de brief aan de rector. Nederland was bezet door de Duitsers. Polak was op de hoogte van de kwaadaardigheid van de nazi's. Ik kan moeilijk begrijpen dat hij een protestbrief aan de rector schreef.

Ik vermoed dat de verhoudingen niet voor iedereen op dat moment glashelder waren. Achteraf is het natuurlijk altijd makkelijk lullen.

[hagenaars]

Heren, het is niet verstandig op deze tour door te gaan. Het werk van Prof. dr. Leo Polak is zeer toegankelijk *). Lees het en bespreek het! En als je toch bezig bent, kijk dan ook even in een boekje over Sachsenhausen.

*) De K.B. gaf een complete bibliografie.

[hagenaars]

@David: een beetje slordig amigo, die behandeling van de protestbrief van Leo Polak....Kijk eens om je heen:

Cleveringa's protestrede
Rede uitgesproken op 26 november 1940 door prof.dr. Rudolph Pabus Cleveringa als decaan van de Juridische Faculteit, naar aanleiding van het gedwongen ontslag van prof.mr. E. M. Meijers als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden.
• Tekst protestrede
Eerste pagina van de protestrede van professor Cleveringa:

Cleveringa´s rede wordt elk jaar herdacht...

[fred neerhoff]

kijk dan ook even in een boekje over Sachsenhausen.

Welk boekje? En zeg meteen wat je daar leest.

[David Bakker]

@David: een beetje slordig amigo, die behandeling van de protestbrief van Leo Polak....Kijk eens om je heen:

Cleveringa's protestrede
Rede uitgesproken op 26 november 1940 door prof.dr. Rudolph Pabus Cleveringa als decaan van de Juridische Faculteit, naar aanleiding van het gedwongen ontslag van prof.mr. E. M. Meijers als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden.
• Tekst protestrede
Eerste pagina van de protestrede van professor Cleveringa:

Cleveringa´s rede wordt elk jaar herdacht...

Misschien heb je gelijk en weet ik te weinig van die tijd. Maar bepaalde zaken kan ik niet rijmen. Aan de ene kant waren er genoeg mensen die het gevaar van de nazi's kenden maar aan de andere kant werd er niet altijd adequaat gereageerd.

Ik heb graag dat je me zoveel mogelijk corrigeert en aanvult daar waar nodig. Dat is beter dan verzoeken om te zwijgen.

[hagenaars]

Bij mij hoef je nooit te zwijgen. In Sachsenhausen werd iedereen om zeep gebracht. Ik vind dat als je er evaluerend over schrijft, je dat eerst moet opzoeken. Kijk op Wiki:

Eind september 1939 waren er 8384 gevangenen in het kamp. In november van dat jaar was het aantal gevangenen al toegenomen tot 11.311. Als gevolg van een tyfusepidemie en hongersnood stierven honderden gevangenen binnen enkele weken. Tot april 1940 werden overledenen gecremeerd in Berlijn. Vanaf april 1940 beschikte Sachsenhausen zelf over een crematorium, waartoe werd besloten nadat een vrachtwagen op weg naar Berlijn bij een ongeluk lijken had verloren. De gevangenen werden ingezet voor dwangarbeid en net als in veel andere concentratiekampen vonden ook in Sachsenhausen medische experimenten plaats. Gevangenen werden opzettelijk grote wonden toegebracht om de genezing te bestuderen en kinderen werden besmet met hepatitis B teneinde de veranderingen in de lever te volgen.

Vanaf 1938 was Sachsenhausen de standplaats van de al bestaande 'Inspectie der Concentratiekampen'. Deze inspectie regelde de organisatie en planning voor alle concentratiekampen in Duitsland. De eerste inspecteur was Theodor Eicke, die eerder in Dachau werkzaam was. Sachsenhausen was tevens opleidingscentrum voor SS bewakers. Onder andere de bewakers van Kamp Vught zijn daar opgeleid. Het personeel (bewakers etc.) van het kamp woonde rondom het kamp in het tegenwoordige Oranienburg. Hiermee was het kamp voor de lokale bevolking een belangrijke economische factor, omdat bijvoorbeeld lokale ambachtslieden werkzaamheden uitvoerden en bakker/slager handel dreven met het kamp.

[bewerken] Tijdens de oorlog

De omstandigheden in Sachsenhausen waren barbaars. Zo werden dagelijks gevangenen doodgeschoten of opgehangen: 33 Polen en 88 Nederlanders in mei 1942, w.o. Johannes Antonius Alphonsus Mekel, Richard Leonard Arnold Schoemaker, Pierre Marie Robert Versteegh en Johan Hendrik Westerveld.

[fred neerhoff]

In Sachsenhausen werd iedereen om zeep gebracht.

Wees specifiek: Anton van Hooff noemt Leo Polak in 'Liever een dode leeuw dan een levende hond' een 'bloedgetuige' en stelt zonder bronvermelding dat hij daar vermoord is. Klopt dat?

Ook stelt diezelfde Van Hooff dat Leo Polak lid was van het Comité van waakzaamheid. Alweer zonder bronvermelding. Vraag: klopt dat?

[David Bakker]

Wees specifiek: Anton van Hooff noemt Leo Polak in 'Liever een dode leeuw dan een levende hond' een 'bloedgetuige' en stelt zonder bronvermelding dat hij daar vermoord is. Klopt dat?

Ook stelt diezelfde Van Hooff dat Leo Polak lid was van het Comité van waakzaamheid. Alweer zonder bronvermelding. Vraag: klopt dat?

Laten we niet te hard oordelen. Als je 40 jaar hebt zitten te suffen op de Rattebout Universiteit gaat de wetenschappelijke scherpte er natuurlijk op een gegeven moment vanaf.