Na de tweede wereldoorlog richtte Jaap van Praag samen met anderen,, zoals Libbe van der Wal en Brandt Corstius het Humanistisch Verbond op. Een vereniging van wat toen en nu misschien nog wel ‘de buitenkerkelijken’ werd genoemd. Er was al wel een vereniging van vrijdenkers, meestal atheïsten, actief, maar de oprichters vonden dat te smal, te specifiek ook. Bovendien zat er een groot verschil in maatschappelijke herkomst tussen de vrijdenkers, voortgekomen uit De Dageraad en het meer burgerlijke Humanistisch Verbond, dat naar emancipatie van de seculieren streefde. Dat werd toen onder de slagzin ‘ de hoeden en de petten’ verwoord. Het Humanistisch Verbond wilde ook strijden tegen het nihilisme, dat in de zojuist geëindigde wereldoorlog veel mensen blind achter het gevaarlijke nationaal.
Het pas opgerichte verbond was een zeer democratische organisatie, met afdelingen in den lande, gemeenschappen genaamd, die ook een ontmoetingspunt voor politiek geïnteresseerden bleek. Jaap van Praag was zelf ook actief als politicus, hij werd ten slotte PvdA gedeputeerde in Zuid Holland. Maar er was ook altijd een aanzienlijke liberale stroming in de vereniging. Dat botste overigens ook nog wel eens. De vereniging slaagde in zijn opzet en bracht veel niet kerkelijke bejaardenhuizen, maar ook bv. geestelijk werk in ziekenhuizen, de gevangenis en het leger tot stand. Verder werd de vereniging actief in de homo-emancipatie, zeker nadat Rob Tielman het voorzitterschap van Jaap van Praag overnam. Een nette club van ijverige vrijwilligers. Een belangenbehartiger. Strijdend voor een goede zaak. Samenwerkend met Humanitas, gericht op wat later welzijnswerk zou gaan heten en de Vrije Gedachte, maar die laatste relatie bleef altijd een beetje haat liefde, omdat het Humanistisch Verbond nadrukkelijk ook gelovigen die een zekere afstand tot de kerk hadden, wilde organiseren. En zoals gezegd meer burgerlijk dan radicaal bleef.
In de Vrijdenker van april laat Anton zijn onbegrip de vrije teugel. Onder de kop ‘Waarom ik geen humanist word’ spreidt hij zijn vooroordelen over de lezer uit. Het verbond zou kerkje willen spelen, de club zou zweverig en zelfs te klef zijn. Hij bedoelt geloof ik onduidelijk, lijdend aan het ‘ook-ik.syndroom. Hij heeft dan niet door dat er veel mensen in bv. bejaardenzorg en ziekenhuizen zijn die geen dominee of pastoor aan hun bed willen, maar een goed gesprek over levensproblemen met een gelijkgestemde ‘buitenkerkelijke’ geestelijk raadsman. Dat er bv. in het leger op missie allerhande existentiële vragen aan de orde zijn, waar een gepensioneerde universitair docent uit Nijmegen geen weet van heeft. Je maatje wordt doodgeschoten, je wilt euthanasie hebben, een zelfgekozen dood, dat soort ernstige zaken. Dan is het verbond er voor jou en het is echt een beetje goedkoop dat dan te bespotten. Gemakkelijk ook.
Natuurlijk wordt Kunneman pissig als Floris van de Berg zijn studenten uitscheldt en zijn malle vooroordelen aan ze probeert op te dringen. En natuurlijk is het verbieden van religie, dat geen vlieg kwaad doet een beetje eng, het sluit mensen uit en is strijdig met het universele vrijheidsideaal, de rechten van de mens.
Ik was geen voorstander van intrekken bij de Universiteit voor Humanistiek, ik was zelfs indertijd geen enthousiaste voorstander van de oprichting van die universiteit en een voorstander van een gedegen instituut met een zekere zelfstandigheid binnen de bestaande universiteit, eventuele universiteiten. Maar nu moet je niet zeuren, bestuur van De Vrije Gedachte, je zit tussen humanisten, studenten die opkomen voor hun vrijheid, docenten die trots zijn op hun werk.
Lex Hagenaars.”
Speak Your Mind